Rồng thời Lý có nguồn gốc từ đâu?

Rồng thời Lý có nguồn gốc từ đâu? Đặc điểm Rồng thời Lý là gì? Từ xa xưa hình tượng con rồng đã trở nên vô cùng quen thuộc và phổ biến trong kiến trúc và mỹ thuật của người Việt. Thời Lý Phật giáo Việt Nam phát triển đến đỉnh cao, vì vậy hình tượng con rồng thời Lý cũng mang những biểu hiện của mỹ thuật Phật giáo, điều này đã được chứng minh qua những di vật khảo cổ và các tư liệu lịch sử được phát hiện.

Rồng thời Lý có nguồn gốc từ đâu? Đặc điểm Rồng thời Lý là gì?

Nguồn gốc của con rồng

Có nhiều quan điểm khác nhau về nguồn gốc con rồng thời Lý. Theo ông Văn Tân, nguồn gốc của rồng Việt có thể được sinh ra từ cá sấu. Trong tạp chí Nghiên cứu Lịch sử có viết: “Đầu tiên con rồng của người Việt có thể là một giống rắn nào đó. Giống rắn này có thể lớn và có mào, lại có thể có cả chân, ít nhiều điểm giống con rồng. Người Việt Nam xưa vẫn cho là một giống rắn thần thân dài, mào đỏ chót. Nhiều làng ở Việt Nam xưa đã thờ giống rắn thần đó”.

Ông Tân tiếp tục chứng minh nguồn gốc con rồng từ cá sấu “Ngờ rằng con Giao Long mà người Việt xưa xăm vào mình có lẽ là con cá sấu”. Gs.Phạm Huy Thông, Gs.Hà Văn Tấn cũng có cùng quan điểm với ông Văn Tân: “Theo chúng tôi, hình hai con cá sấu được cách điệu hài hòa giao nhau trên trống đồng Đông Sơn là hình của con Giao Long. Phải chăng đây là hình tượng con rồng đầu tiên trong lịch sử nghệ thuật Việt Nam”.

Rồng thời Lý có nguồn gốc từ đâu? Đặc điểm Rồng thời Lý là gì?

Tuy nhiên các quan điểm thể hiện ở những mức độ khác nhau Gs.Phạm Huy Thông viết “Chúng ta chưa khẳng định mười mươi rằng con rồng có tiền thân từ con cá sấu Đông Nam Á. Nhất là động vật học chưa xác định sự tồn tại của cá sấu ở vùng biển Bắc bộ”.

TRA CỨU THẦN SỐ HỌC ONLINE

Xem Đường Đời, Sự Nghiệp, Tình Duyên, Vận Mệnh, Các Năm Đỉnh Cao Cuộc Đời...

(*) Họ và tên của bạn:

(*) Ngày tháng năm sinh:

 

XEM NGAY

Chu Quang Trứ dựa vào hình thuyền trên trống và thạp đồng có dáng dấp hình con rắn và con cá sấu để giải thích về nguồn gốc con rồng: “Phải chăng những loại trùng và hình thuyền trên đã gợi lên bóng dáng đầu tiên của con rồng Việt Nam, mà thiên thần thoại Lạc Long Quân nhắc đến dưới cái tên Giao Long".

Nhà sử học Ngô Sĩ Liên cũng từng nêu ra quan điểm  về nguồn gốc của con rồng. Ông cho rằng con rồng có truyền thống lâu đời và nó bắt nguồn từ truyền thuyết con rồng cháu tiên, quan niệm rằng Lạc Long Quân là dòng dõi nhà rồng “Ta là giống rồng, nàng là giống tiên, thủy hỏa khắc nhau, chung hợp thật khó” vì vậy họ đã chia nhau 50 con xuống biển, 50 con lên non. Tác giả Hoàng Lương lại cho rằng con Giao Long không phải xuất phát từ loài cá sấu “Cho nên chúng tôi ngờ rằng con Giao Long của người Việt xưa kia thờ không phải là con cá sấu mà là một loài trăn nước cổ đại có ở các sông ngòi Việt Nam xưa kia”. 

Tác giả Lê Thanh Tịnh lại cho rằng con rồng thực chất cũng chỉ là một loài rắn mà thôi “Theo chúng tôi, có thể rồng cũng chỉ là rắn được cách điệu và thần thánh hóa mà thôi. Gần đây, theo ý kiến của một số con nhà khoa học trên thế giới thì rồng chỉ là một thứ rắn biển đã dần dần bị tiêu diệt và quá xa lạ đối với chúng ta ngày nay”. Còn tác giả Phạm Huỳnh Hương Trang thì khẳng định rồng được hình thành từ những loài như sau:

• Rồng cá sấu
• Rồng sấu rắn
• Rồng rắn với đầu cá sấu
• Rồng mèo, dựa trên một mảnh sành ở Bắc Ninh hình dáng rồng Đại Việt
• Rồng thời ngô, dựa vào hình trên một viên gạch phát hiện ở Cổ Loa
• Rồng đầu sư tử, dựa vào đồng tiền Cảnh Thịnh
• Rồng thời Nguyễn

Tuy nhiên PGS.Hoàng Văn Khoán lại không đồng tình với quan điểm trên của tác giả Hương Trang. Ông cho rằng tác giả  Hương Trang đã không thống nhất về cách phân loại, một số thì theo hình dáng, một số lại theo triều đại. Tư liệu đưa ra không căn cứ như: Miếng sành có con rồng mèo lấy ở di chỉ nào, niên đại ra sao? Rồng Ngô trên viên gạch Cổ Loa nhưng địa bàn Cổ Loa rất rộng, có nhiều địa điểm với niên địa khác nhau, vậy viên gạch đó thuộc thời kỳ nào... Tác giả đã bỏ sót nhiều tư liệu cơ bản. Vì vậy độ tin cậy không cao.

Theo Nguyễn Văn Hiệu thì rồng là vật tổ của dân tộc: “Vật tổ của dân tộc ta là con cá sấu. Lạc Long Quân là cha rồng của dân tộc ta”. Tuy nhiên quan điểm trên này khó có thể trả lời được câu hỏi: Nếu rồng Việt xuất hiện từ thời Lạc Long Quân vậy tại sao trong suốt thời kỳ Bắc thuộc lại không thấy xuất hiện bóng dáng con rồng? Ông cũng đồng ý với quan điểm của PGS.Ts Hoàng Văn Khoán rằng con rồng có từ thời Lý và gắn với truyền thuyết về việc nhà vua gặp rồng vàng bay lên trong khi đang dời đô từ Hoa Lư ra Đại La: “Con rồng xuất hiện sớm nhất là con rồng thời Lý. Lý Công Uẩn lên làm vua, thấy Hoa Lư chật hẹp bèn quyết định dời đô về Đại La. Trên đường đi, Lý Thái Tổ thấy một đám mây vàng bay lơ lửng, nhà vua cho là điềm tốt, bèn đặt tên cho thủ đô mới là Thăng Long. Các nhà mỹ thuật đương thời sáng tác một con rồng đang bay theo ý tưởng của vua là Thăng Long – Rồng bay lên”.

Rồng thời Lý có nguồn gốc từ đâu?

Đặc điểm con rồng thời Lý 

Con rồng thời Lý có những nét đặc trưng riêng có thể phân biệt được với con rồng của các triều đại khác, cụ thể:

Đầu rồng thời Lý

Đầu rồng thời Lý rất sinh động, có Mào, mũi và bờm  được cấu tạo rất sinh động bằng những đường nét rất tự nhiên. Mào chùm lấy toàn bộ môi trên và quyện với răng nanh xoán hình đám mây bồng bềnh đang bay. Bờm tỏa ra từ sau gáy hướng về phía sau lưng trong tư thế phấp phới như có gió thổi. Túm râu con rồng mềm mại như làn sóng hướng về phía trước thu nhỏ lại. Mũi rồng là những đường cong xếp chồng nhau tạo ấn tượng về nguồn nước. Miệng thường nhe ra để lộ hai hàm răng đang ngậm hoặc vườn ngọc. Râu và mào rồng hướng về phía trước tạo nên một hình ảnh giống chiếc lá bồ đề.

Thân rồng thời Lý

Thân rồng Lý có nét nổi bật đó là thân rồng hình tròn lẳn, da trơn, to từ cổ nhỏ dần đến đuôi, không có vảy. Thân rồng thường có 11 đến 13 khúc, các khúc có cùng độ đều nhau và uốn lượn hình thắt miệng túi đáy tròn, miệng thắt nhỏ hơn. Thân rồng uốn lượn mềm mại và có tư thế giống như đang bay.

Chân rồng thời Lý

Rồng thời lý có 4 chân. Chân rồng có 2 loại, loại 3 móng vuốt và loại 5 móng vuốt. Loại nào cũng đều nhỏ nhắn, có 3 đốt và có móng vuốt sắc như móng chim. Ở khuỷu chân có một cụm lông hình chỏm mây bay về phía sau mềm mại.

Yếu tố Phật giáo trong con rồng thời Lý

So với những con rồng ở triều đại khác, rồng thời Lý có nhiều yếu tố gắn với phật giáo hơn cả.

Rồng gắn với đạo Phật

Thích Ca Mâu Ni Phật sinh vào khoảng 565 - 485 TCN. Thích Ca Mâu Ni là người sáng lập ra Phật giáo. Vốn có tên gọi là Tất Đạt Đa, họ Kiều Đạt Ma, thuộc dòng họ Sát Đế Lợi. Đức Phật có mối quan hệ mật thiết đối với con rồng. Tương truyền khi ngài ra đời, có 9 con rồng phun nước cho Ngài tắm, rồi ngày bước lên 7 đóa sen, một loài hoa tượng trưng cho đạo Phật.

Đặc điểm Rồng thời Lý là gì?

Rồng gắn với hoa sen

Hoa sen sở dĩ trở thành biểu tượng của Phật giáo vì nó có những đặc tính cơ bản sau đây:

1. Không nhiễm bụi trần

Hoa sen thường mọc ở những nơi ẩm ướt và có nước như sông, ao, hồ, đầm lầy, vũng nước… nhưng những đóa hoa đều không hề bị vướng bẩn bởi môi trường xung quanh.

2. Tinh khiết

Hoa sen rất đẹp, thơm và quyến rũ nhưng không hề có một loài động vật có thể dấy bẩn lên thân thể của nó, bởi lẽ trong nhị hoa sen có chất thanh trùng nên các loài động vật rất kỵ khi đến gần.

3. Tính thanh trừng

Hoa sen có tính khử, vào mùa sen nở nước rất trong bởi lẽ hoa sen có tính khử và lọc nước. Vì vậy người ta thường nuôi sen ở trong ao, hồ… để giúp hồ nước thêm sạch.

4. Dễ tái sinh

Hoa sen thường sẽ tàn lụi vào mùa đông, nhưng mùa xuân những củ sen lại vươn lên mạnh mẽ. Nhiều hạt sen, củ sen mặc dù bị trôn vùi dưới đất trong thời gian dài, nhưng khi đến mùa sen nở thì loại hoa này lại vươn lên mãnh liệt. Thậm chí, nó có thể tồn tại được hàng trăm, ngàn năm, đến khi khơi ra sen vẫn vươn lên mạnh mẽ, điều này thể hiện sức sống dẻo dai trường tồn của sen. 

5. Tính thanh tao về hương vị

Hoa sen là một loài hoa vừa có cả hương lẫn sắc. Hoa sen thường có 2 màu rất đẹp mắt, màu trắng và hồng. Hương sen thường có mùi thơm thoang thoảng, dịu nhẹ chứ không nồng nặc, tạo cho người ta có cảm giác an lành thanh tịnh khi được ngửi.

6. Tính hành trực

Từ khi sinh ra thân sen đã mang một dáng hình thẳng. Trong ruột rỗng không, thế nhưng vẫn đứng vững, vẫn vươn lên kiêu hãnh bất chấp mọi giông bão. Tính bồng thực: Hoa sen khi mới nở đã có gương, cá hạt. Đó là một điều đặc biệt nữa ở hoa sen. nó thể hiện quy luật nhân quả trong phật giáo, gieo nhân nào gặp quả nấy. Có nhân có quả hiện hữu.

7. Tính hy sinh

Người ta thường dùng lá sen để gói cốm, dùng củ, hoa, lá non, thân sen để làm thức ăn, hạt sen ăn rất ngon… những bộ phật trên sen có thể dùng làm thức ăn.

Vì những đặc tính tốt đẹp trên mà loài hoa này được dùng làm biểu tượng của Phật giáo như: Liên hoan ấn, liên hoa bộ tâm quỳ, liên hoa diện kinh, liên hoa đạc, liên đài, liên đăng hội yếu, liên hoa bộ tam muội da ấn, liên hoa hợp chưởng, liên hoa lạc, liên hoa lậu, liên hoa ngôn âm, liên hoa niệm tụng, liên hoa phục, liên hoa quyền, liên hoa thai tạng, liên hoa thắng hội, liên hoa tọa…

Con rồng thường được gắn với hình ảnh hoa sen như rồng dâng sen lên Phật, rồng trên bệ đá hình hoa sen, rồng trong lá sen… vì vậy có thể nói rằng con rồng thời Lý có mối quan hệ với Phật giáo.

Rồng thời Lý có nguồn gốc từ đâu? Đặc điểm Rồng thời Lý là gì?

Rồng gắn với lá cây bồ đề

Cây bồ đề là một loại cây có ý nghĩa quan trọng trong Phật Giáo. Tương truyền khi ngồi tu dưới dưới gốc cây bồ đề, đức Phật Thích Ca Mâu Ni đã ngộ ra được nhiều giáo lý của nhà Phật như: Tứ Diệu Đế, Thập Nhị Nhân Duyên… Tín đồ Phật giáo coi cây bồ đề là một loại cây tốt lành, cây của Đức Phật.

Trong kiến trúc thời Lý ngày xưa, hình ảnh con rồng gắn với lá đề vô cùng phổ biến. Điều này càng trở thành minh chứng rõ nét cho việc con rồng thời Lý có quan hệ mật thiết với Phật giáo. 

Rồng gắn với chùa chiền

Ở các kiến trúc trong đền chùa, hình tượng con rồng xuất hiện ở nhiều nơi như trên mái, trên kèo cột, cầu thang… mỗi thời hình tượng rồng lại có một phong cách khác nhau.

Ngôi chùa điển hình của Việt Nam là chùa Diên Hựu, được xây từ thời vua Lý Thánh Tông. Ngôi chùa này được gắn với giấc mộng gặp Quan Âm ngồi trên tòa sen và đến dẫn vua lên đài. Ngôi chùa được xây theo hình một bông sen nở nghìn cánh giống như tòa sen của Quan Âm.

Trên nóc mỗi ngôi chùa hình ảnh con rồng bao giờ cũng mang đặc điểm của triều đại xây dựng ra nó. Trong đó chùa Một Cột của thời Lý là ngôi chùa tiêu biểu nhất cho lối kiến trúc này. Nhưng sau nhiều lần tu sửa thì ta có thể dễ dàng nhận ra trên nóc ngôi chua là con rồng thời Nguyễn với kiểu song long triều nguyệt.

Như vậy qua những thông tin chia sẻ trên đây có thể thấy được, con rồng bắt đầu xuất hiện từ thời Lý với truyền thuyết dời đô của Lý Công Uẩn. Con rồng thời Lý có những nét khác biệt với con rồng của các triều đại khác. Điều này được phản ánh qua các bộ phận trên cơ thể con rồng. Con rồng thời Lý có mối quan hệ chặt chẽ với Phật giáo, nó đi liền với các hình tượng như đức Phật, hoa sen, lá đề, chùa chiền… điều đó cũng phần nào thể hiện hệ tư tưởng của thời Lý, một thời đại coi rất coi trọng Phật giáo.